Wat houdt dat in “leven in Welsum”?
Volgens Harold van den Berg, Raster Groep Deventer
Projectleider onderzoeksfase DOP Welsum
April 2009.
Vraag: Hoe denken de inwoners zelf over de toekomst van de kern?
Antwoord: In Welsum bestaat een toekomstvisie aangevuld met daadkracht!
Welsum, het dorp verscholen achter de dijk ligt in een oase van rust. Als je er overdag langs gaat zie je bijna niemand en het lijkt wel of iedereen het dorp heeft verlaten op een enkele bewoner na die zijn hond uit laat. In Welsum (inclusief buitengebied) wonen ongeveer 600 mensen.
De kern van het dorp bestaat uit woningen van verschillende tijden, van 19e eeuws tot eind 20ste eeuw. Het gebied wordt omsloten door landerijen en hoeves die her en der verspreid staan. De agrarische uitstraling is er nog steeds met de koeien in het land en kleinvee op de erven. Maar ook de’ import’, wonend in de verbouwde boerderijen zijn duidelijk aanwezig en zichtbaar.
Wat kan hier nu aan de hand zijn vroeg ik me af en nieuwsgierig begon ik de Welsumers te leren kennen. Zo leerde ik al gauw dat achter die oase van rust een heel actief volkje woont die zich via verenigingen, clubs en eigenzinnigheid een sociale gemeenschap hebben gecreëerd waarin leven en laten leven centraal staat. Ik schat in dat meer dan 80% van de bevolking zich via het verenigingsleven inzet voor de gemeenschap. Een vereniging die bijna 100 jaar bestaat naast een hereninitiatief van een paar jaar oud. Ieder met zijn eigen kwaliteit maar wel verbonden door allerlei kernfiguren. Sociale betrokkenheid op buren niveau is groot, alle zeven buurtschappen hebben zo dus ook nog hun eigen sociale structuur.
Het jaarlijkse feest “de Welsumse karmse” springt er als hoogtepunt uit en wordt naast de eigen bewoners ook bezocht door bewoners uit de omgevende dorpen. Iedere jaar groeit deze activiteit. De praalwagens die voor dit evenement worden gemaakt geven weer waar men zich zoal mee bezig houdt in Welsum. Iedere groep maakt zijn statement verhuld in een bloemen- of zadenpracht. Dus als je wil weten hoe het gaat in Welsum bezoek dan zeker de Welsumse karmse waar men van alle markten thuis is.
De Welsumers houden van gezelligheid, feestjes, evenementen en zijn trots op hun dorp en omgeving. Alles wat een bedreiging kan vormen op deze manier van leven wordt aangepakt. In het dorpshuis wordt er tijdens de verschillende activiteiten gesproken over wat er aan de hand is en uiteindelijk ontstaat er een groepje die zich gericht gaat inzetten. Want naast het positieve gevoel wat een algemeen kenmerk is van de Welsumers maken ze zich toch wel zorgen over de toekomst. Centraal staat de vraag; hoe houden we Welsum door alle leeftijdsgroepen heen betrokken bij het dorpsgebeuren.
Zorgen over de toekomst klinkt zwaar maar het overgrote deel van de bevolking ziet wel bedreigingen met name op het gebied van de bewonerssamenstelling. Hoe kunnen we jonge gezinnen binden aan het dorp, want jonge gezinnen betekenen ook kinderen en kinderen betekenen ook het voortbestaan van de school en dit betekent weer dat moeders, vaders, kinderen elkaar tegen komen in verschillende verbanden waardoor de sociale samenhang blijft bestaan.
Nieuwe Welsumers zijn acceptabel mits het niet alleen maar welgestelde 50-60-ers zijn die eigenlijk weinig tot niets bijdragen aan het sociale gebeuren. De wens om nieuw te bouwen voor jonge gezinnen, het stimuleren van drie generaties op de boerderij, een voorziening voor ouderenopvang, een aantrekkelijke kinderopvang en een school die door voldoende leerlingen kan blijven bestaan. Dit zijn gedachtes die bij de Welsumers leven.
De Welsumer laat zich niet zomaar vangen door hun lotbestemming waar het nu op afstevent. Er zijn voldoende mensen uit alle lagen van Welsum die een toekomstplan kunnen uitzetten waarin het voortbestaan van Welsum centraal staat. Het samen bundelen van krachten wat fysiek omgezet kan worden in een sterk dorpshuis met schoolvoorzieningen, brandweer en ouderenvoorzieningen zou een oplossing kunnen zijn. Maar ook identiteitsbehoud van het agrarische gedeelte van het dorp is springlevend, het economische en recreatieve van dit gebied moet in harmonie met elkaar verder groeien.
Het dorpsontwikkelingsplan was precies op tijd en sluit aan bij de behoeftes die nu leven. Er zijn voldoende initiatieven gestart waarin gewerkt wordt aan de toekomst van Welsum.
Hoofdstuk 3
Hoe kwam de dorpsagenda van Welsum tot stand.
De gemeente Olst-Wijhe wil voor alle kernen van de gemeente een dop op laten stellen. Omdat iedere kern in de gemeente anders is, vindt zoveel mogelijk maatwerk plaats.
Voor de kern Welsum gold dat tegelijkertijd een drietal projecten zouden gaan lopen. Dit waren:
- Het opstellen van een dop
- Het project WelzorgSum
- Ruimtelijke opgaven
Deze drie projecten hebben een sterke onderlinge samenhang op maatschappelijk, financieel en ruimtelijk vlak. Het college van B en W heeft daarom besloten om de verschillende opgaven en wensen voor Welsum in samenhang te ontwikkelen. Dit gezamenlijke project kreeg de naam: Samenhangende Aanpak Welsum. Omdat dit traject breder is dan alleen het dop, is besloten om ook naast afgevaardigden van Plaatselijk Belang Welsum enkele bewoners en leden van het bestuur van het dorpshuis deel te laten nemen in een soort klankbordgroep. Deze groep heeft de naam meegekregen: “Bewonerskerngroep dop-Welsum”
Dit boekje gaat over het onderdeel dop van Welsum maar hieronder zullen in het kort de andere twee projecten worden toegelicht.
Het project WelzorgSum
Het project WelzorgSum is gestart in 2006 vanuit Plaatselijk Belang Welsum en heeft vier pijlers gedestilleerd:
- Wonen
- Zorgverlening
- Diensten en activiteiten
- Informatievoorziening
Op de laatste drie pijlers, zorgverlening, diensten en activiteiten en informatievoorziening was al actie ondernomen, voor de start van het dop. Dit gold niet voor de pijler wonen deze kon worden meegenomen in de Samenhangende Aanpak Welsum.
De pijler wonen voorziet in de realisatie van een kleinschalig woon-zorgcomplex, ergens in de kern Welsum. De financiële haalbaarheid van een dergelijke woonzorgvoorziening bleek lastig te zijn. De verwachting was dat als de pijler wonen in samenhang met andere ruimtelijke opgaven zou worden ontwikkeld, de financiële haalbaarheid zou worden vergroot.
Ruimtelijke opgaven
Voor Welsum was een aantal ruimtelijke opgaven bekend; het bestemmingsplan moet worden geactualiseerd en vanuit de Toekomstvisie komt een woningbouwopgave van 30 tot 37 woningen tot 2020. Daarnaast waren al een aantal interne en externe wensen bekend zoals: de pijler wonen vanuit WelzorgSum, het vernieuwen van de brandweerkazerne, de vraag naar woningbouw voor jongeren, een fietsverbinding tussen de Erveweg en het dorp Welsum en het aanleggen van een extra ontsluiting op de dijk.
De kern van Welsum heeft haar eigen ruimtelijke karakteristiek. Daarom is het belangrijk een integrale afweging te maken in de ruimtelijke opgaven en wensen. Voor deze integrale afweging was het belangrijk deze wensen te inventariseren.
Door het dop te gebruiken wordt een integrale afweging op verschillende niveaus mogelijk. Elk project heeft en houdt zijn eigen dynamiek. Na afronding van de eerste fase van het dop, wanneer de agenda is vastgesteld, vervolgt elk project zijn eigen pad, onderling blijft er vanzelfsprekend wel afstemming.
Alle dops in Olst-Wijhe voldoen aan een Olst-Wijhese aanpak. Zo ook het dop-Welsum. Hierin wordt een praktische en concrete aanpak nagestreefd en maatwerk per kern is het uitgangspunt. In deze aanpak wordt ervan uitgegaan dat iedere dop tot stand komt door de volgende stappen: offerte beoordelen, oriëntatie en inventarisatie, vaststellen onderwerpen agenda dop, SMART maken van onderwerpen (Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdgebonden), toekennen budgetten uit het uitvoeringsbudget, ondertekenen convenant waarna de uitvoeringsfase start.
Offerte beoordelen
Voor het opstellen van een dop werd een externe deskundige ingehuurd. De gemeente vroeg bij verschillende organisaties offertes op. De bureaus presenteerden zichzelf vervolgens aan de bewonerskerngroep die een keuze maakte met welk bureau zij het traject van het opstellen van het dop in wilden gaan. De bewonerskerngroep dop-Welsum had een doorslaggevende stem in de keuze van deze externe deskundige. De bewonerskerngroep dop-Welsum koos voor de Raster Groep uit Deventer.
Oriëntatie- en inventarisatiefase
De inventarisatie vond plaats op zowel fysiek, economisch, sociaal en als cultureel gebied.
Begonnen werd met een planning van de te nemen acties in de tijd. Raster was in deze periode voornamelijk bezig met: horen, zien en beleven.
Keukentafel en andere gesprekken
Tijdens de inventarisatieronde zijn ook keukentafelgesprekken gehouden. Deze gesprekken vonden letterlijk plaats aan een keukentafel bij iemand thuis. De mensen van de bewonerskerngroep hadden inwoners uit Welsum benaderd met de vraag of zij bij hen thuis hun keukentafel beschikbaar wilden stellen. Deze mensen mochten vervolgens zelf anderen uitnodigen voor dit gesprek. Op deze manier kwamen goede ideeën en plannen laagdrempelig als vanzelf naar boven. Aan zeven keukentafels in alle buurtschappen van Welsum: Beneden Welsum, ’t Erve, het Dorp, Kloosterhoek, Molsbuurt, ’t Veld en Boven Welsum zijn dergelijke gesprekken gevoerd:
Daarnaast is een jongerenwerker van Raster aan de slag gegaan met de kinderen en jongeren uit Welsum. Ze heeft gesprekken gehad met meerdere kinderen en jongeren. Ook heeft Raster met sleutelfiguren uit Welsum gesproken.
Vaststellen onderwerpen agenda dop
De onderwerpen voor de dorpsagenda van het dop werden vastgesteld op een zogenoemde keuzeavond. De keuzeavond was georganiseerd voor alle inwoners van Welsum. De opkomst was groot, er waren wel 130 mensen. Het programma van de keuzeavond begon met een presentatie over de werkwijze van Raster in de voorafgaande periode. Vervolgens werden filmpjes vertoond die opgenomen waren door de Videoclub Welsum waarin onderwerpen door bewoners werden gepresenteerd die veelvuldig uit de inventarisatiefase naar voren waren gekomen.
Op deze filmpjes konden de aanwezigen reageren en er was ruimte voor vragen en discussie. Door middel van het invullen van naam en telefoonnummer op een formulier hangend bij een onderwerp, werd prioritering in de onderwerpen aangebracht. Dit heeft geresulteerd in elf ideeën die belangrijk zijn voor Welsum. De onderwerpen zijn: het verdwijnen c.q. terughalen van diverse voorzieningen, het behouden en versterken van recreatieve voorzieningen, het behouden en versterken van het landschappelijke karakter, huizenbouw in en ontsluiting van het dorp Welsum, het bevorderen van verkeersveiligheid, de basisschool en buitenschoolse opvang, kinderen, het dorpshuis, jongeren, het ophalen van grof vuil en het fietspad. Ook kon iedereen zich opgeven om in één van de werkgroepen plaats te nemen.
SMART bijeenkomst
Op de SMARTbijeenkomst zijn bewoners die zich in willen zetten voor een bepaald onderwerp in overleg gegaan met elkaar, met professionals van organisaties zoals Stichting De Mare, en met ambtenaren van de gemeente Olst-Wijhe. De werkgroepen hebben de resultaten benoemd en een eerste inschatting gemaakt welke partners bij de plannen betrokken moesten worden.
De werkgroepen kregen vervolgens de gelegenheid een plan van aanpak op te stellen. Deze plannen moesten ze bij de gemeente indienen als ze aanspraak wilden maken op het uitvoeringsbudget van het dop. In dit plan van aanpak moesten ze aangeven: wie is probleemeigenaar (trekker), welk budget is nodig, wat is het tijdspad en hoe willen we dat bereiken.
De werkgroepen zijn gestart en werden verder begeleid door de Stichting Kulturhus.
Toekenning budgetten uitvoeringsbudget dop Welsum
Voor de toekenning van de budgetten zijn de bewonerskerngroep dop-Welsum en de gemeente bij elkaar geweest. Stichting Kulturhus was ook bij deze bijeenkomst aanwezig en had een informerende rol. Naar aanleiding van de ingediende plannen van aanpak is een advies gegeven over de toekenning van de budgetten. De budgetverdeling is vervolgens ongewijzigd vastgesteld door het college van burgemeester en wethouders. De werkgroepen kregen de budgetten schriftelijk toegekend en kunnen het budget alleen door middel van declaraties ontvangen. Ook werd een bedrag toegekend voor integrale activiteiten. Hiervan konden bijvoorbeeld integrale overleggen van werkgroepen worden vergoed. Het totale budget dat werd toegekend is € 18.800,=. Dit betekent dat in Welsum nog een budget van € 5.200,= voor de uitvoering van de dops beschikbaar is.
De totale budgetten
| Werkgroep | Toegekend | Toegekende reserve |
| Voorzieningen | € 300,= | |
| Recreatie | € 3.200,= | |
| Landschappelijk karakter | € 500,= | € 1.000,= |
| Bouwen | € 1.500,= | |
| Veiligheid | € 4.500,= | |
| Versterk de basisschool | € 300,= | |
| Dorpshuis | € 500,= | |
| Grof Vuil | € 0,= | |
| Kinderen | € 500,= | € 1.500,= |
| Jongeren | € 500,= | € 1.500,= |
| Integrale activiteiten en algemene ontwikkelkosten | € 3.000,= | |
| Totaal | € 14.800,= | € 4.000,= |
Ondertekenen convenant
Het convenant is op 17 maart 2009 tijdens het kernbezoek getekend door het Plaatselijk Belang Welsum, Stichting De Mare, Stichting Kulturhus en de gemeente Olst-Wijhe.
[Bovenstaande tekst is afkomstig uit uit het DOP Welsum boekje “Welsum: Wat wilt ulle” van de gemeente Olst-Wijhe]